Depresja maskowana często pozostaje nierozpoznana, ponieważ jej objawy odbiegają od typowych symptomów depresji. Zamiast przygnębienia mogą występować dolegliwości fizyczne, drażliwość czy zaburzenia snu, co utrudnia diagnozę i opóźnia podjęcie leczenia. Jak zatem rozpoznać jej objawy?
Czym jest depresja maskowana?
Depresja maskowana to specyficzny rodzaj zaburzeń depresyjnych, który charakteryzuje się nietypowymi objawami. Powszechne skojarzenia z depresją, takie jak przygnębienie, smutek czy brak nadziei, nie zawsze występują w tym przypadku. Objawy depresji, takie jak obniżony nastrój, zostają „ukryte” pod postacią dolegliwości somatycznych lub trudności behawioralnych.
Tak niespecyficzne objawy utrudniają postawienie prawidłowej diagnozy, ponieważ koncentrują uwagę na fizycznych dolegliwościach, zaciemniając rzeczywisty stan psychiczny osoby chorej. To sprawia, że depresja maskowana często pozostaje nierozpoznana przez długi czas, opóźniając wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Jak rozpoznać objawy depresji maskowanej?
Jak już zostało wspomniane, objawy tego zaburzenia różnią się od klasycznych oznak depresji, takich jak smutek czy przygnębienie. Tego rodzaju symptomy nazywane są maskami zaburzeń depresyjnych. I mogą objąć następujące obszary:
- Dolegliwości somatyczne – u chorych mogą pojawiać się bóle głowy (ucisk, szum w uszach, pulsowanie), bóle brzucha, pleców, mięśni (np. karku, ramion), bóle narządów płciowych i różnego rodzaju nerwobóle (np. nerwu kulszowego, międzyżebrowego). Możliwe objawy to także bóle serca i klatki piersiowej, przypominające objawy zawału. Inne możliwe objawy to: świąd skóry, problemy z trawieniem, nudności, biegunki, zaburzenia popędu płciowego, nawracające zawroty głowy.
- Objawy behawioralne – problemy z koncentracją, drażliwość, wybuchy złości lub niecierpliwość, które wcześniej nie występowały. Chorzy mogą unikać kontaktów społecznych, wycofywać się z relacji rodzinnych i towarzyskich. Częstym problemem są też trudności w podejmowaniu decyzji lub spadek efektywności w pracy czy nauce.
- Zaburzenia rytmu dnia, zmiany w codziennych nawykach – nadmierna senność, bezsenność, nawracające koszmary senne. Zwiększenie lub zmniejszenie apetytu, często prowadzące do wahań masy ciała. Zaniedbywanie obowiązków lub zainteresowań, które wcześniej sprawiały przyjemność. Objawy mogą obejmować też zakupoholizm oraz skłonność do uzależnienia od używek.
- Nietypowe zmiany nastroju – brak widocznego obniżenia nastroju, ale uczucie pustki, niepokoju lub ciągłego napięcia. Nagłe zmiany emocjonalne, takie jak nieuzasadnione poczucie winy czy wstyd.
Przyczyny i czynniki ryzyka depresji maskowanej
Przyczyny depresji maskowanej są złożone i często wynikają z kombinacji czynników biologicznych, psychologicznych i środowiskowych.
Do biologicznych przyczyn zalicza się zaburzenia równowagi neuroprzekaźników, takich jak serotonina i dopamina. Psychologiczne czynniki obejmują tłumienie emocji, stres, traumy z przeszłości czy problemy w relacjach. Ważną rolę odgrywają także czynniki środowiskowe, takie jak przewlekły stres zawodowy, brak wsparcia społecznego czy negatywne doświadczenia życiowe.Ryzyko depresji maskowanej wzrasta u osób, które mają trudności z wyrażaniem emocji, koncentrują się na dolegliwościach somatycznych i unikają mówienia o swoich problemach.
Leczenie depresji maskowanej
Leczenie depresji maskowanej jest na ogół podobne do leczenia innych objawów depresji i obejmuje połączenie leków i psychoterapii. Często ważna jest też zmiana stylu życia i wprowadzenie nowych nawyków.
Zwykle stosuje się leki przeciwdepresyjne, które wpływają na neuroprzekaźniki, takie jak serotonina, dopamina czy norepinefryna, wykazujące wysoką skuteczność w tym schorzeniu. Farmakoterapia jest wspierana psychoterapią, która przyspiesza powrót do zdrowia i zmniejsza ryzyko nawrotu choroby. Szczególnie skuteczne są metody takie jak terapia poznawczo-behawioralna oraz psychoedukacja. Leczenie powinno być jednak dostosowane indywidualnie do potrzeb pacjenta.
Depresja maskowana: gdzie szukać pomocy?
Rozpoznanie depresji maskowanej może być trudne, ale kluczowe dla skutecznego leczenia jest jak najszybsze zgłoszenie się do odpowiednich specjalistów. Często pierwszym krokiem jest wizyta u lekarza rodzinnego. Specjalista najczęściej zleca badania, które wykluczają inne przyczyny somatycznych dolegliwości, takich jak bóle głowy czy zmęczenie. W dalszej kolejności lekarz może skierować pacjenta do psychiatry lub psychologa.
Specjalista psychiatra jest kluczowy w diagnozie i leczeniu depresji maskowanej. Może przepisać leki przeciwdepresyjne, które poprawiają funkcjonowanie układu nerwowego i zmniejszają objawy. Bardzo ważną rolę odgrywa też psycholog lub psychoterapeuta. Specjalista pomaga bowiem pacjentom zrozumieć mechanizmy stojące za objawami i pracować nad ich źródłem.
