Artykuły i wpisy Specjalistów.

Rzetelne porady z zakresu medycyny, psychologii i rozwoju osobistego.

Psychoterapia

14 stycznia 2025
Czas czytania: 5 minut

Krytykująca matka. Jak to wpływa na samoocenę córki?

Nasze dzieciństwo w dużej mierze kształtuje to, kim stajemy się w dorosłym życiu. Jeśli doświadczenia z tego okresu są negatywne, pozostawiają trwały ślad. Przykładem takiego doświadczenia może być nadmierna krytyka. Szczególnie bolesna bywa krytyka matki wobec córki. Jakie skutki takie doświadczenie może mieć dla przyszłości córki?

Jaka może być krytyka?

Krytyka towarzyszy nam w różnych aspektach życia – w pracy, szkole czy relacjach międzyludzkich. W przypadku rodziców krytyka może pełnić rolę drogowskazu, pomagając dziecku w nauce i rozwoju. Konstruktywna krytyka wspiera, motywuje i jest obiektywna. Odnosi się do uznania osiągnięć, ale zawiera też drobne sugestie poprawy, które pomagają dziecku podążać we właściwą stronę.

Jednak nadmierna krytyka, zwłaszcza zbyt częsta i jednostronna, może prowadzić do negatywnych skutków emocjonalnych i psychicznych. Negatywna krytyka to taka, która koncentruje się na wytykaniu błędów i wad bez oferowania konstruktywnej pomocy. Często jest subiektywna, czasem nawet zawiera obraźliwe uwagi lub jest pełna agresji.

Dla rozwoju dziecka ważne nie są tylko pochwały. Choć są istotne, to jednak drobna, pozytywna krytyka, wyrażona w sposób wspierający, pozwala dziecku dostrzec obszary do poprawy i daje mu narzędzia do dalszego rozwoju. Dzieci potrzebują zarówno pochwał, jak i wspierającej krytyki.

Porównajmy to do ogrodu: odpowiednia ilość słońca i wody sprawia, że rośliny rosną zdrowo, podczas gdy nadmiar słońca lub wody może je zniszczyć. Podobnie, konstruktywna krytyka może pomóc w rozwoju, ale jej nadmiar, zwłaszcza w przypadku dzieci, może prowadzić do wypalenia emocjonalnego i poważnych problemów.

Jakie cechy charakteryzują matkę nadmiernie krytykującą?

Zbyt krytyczną matkę można rozpoznać po pewnych charakterystycznych cechach jej zachowania.

Oto najczęstsze z nich:

  • ciągła krytyka: nadmiernie krytykująca matka regularnie wyraża negatywne opinie na temat działań, wyborów i osiągnięć swojego dziecka, co prowadzi do poczucia niedowartościowania,
  • porównywanie z innymi: często porównuje swoje dziecko z innymi, sugerując, że nie spełnia oczekiwań lub że jest gorsze od rówieśników, co potęguje uczucie nieadekwatności,
  • brak uznania dla sukcesów: nawet gdy dziecko osiąga sukcesy, matka może je bagatelizować, twierdząc, że to nic wielkiego lub że miało po prostu szczęście,
  • obwinianie za niepowodzenia: matka może obwiniać swoje dziecko za drobne niepowodzenia, co wpływa na poczucie winy i odpowiedzialności dziecka,
  • manipulacja emocjonalna: może stosować taktyki manipulacji, takie jak szantaż emocjonalny, aby kontrolować zachowanie dziecka i zmusić je do spełniania jej oczekiwań,
  • nadmierna kontrola: często stara się kontrolować każdy aspekt życia dziecka, co ogranicza jego niezależność i zdolność do podejmowania własnych decyzji,
  • brak wsparcia emocjonalnego: ignoruje potrzeby emocjonalne dziecka, co skutkuje brakiem akceptacji i wsparcia w trudnych chwilach,
  • ciągłe podważanie pewności siebie: krytyka prowadzi do obniżenia poczucia własnej wartości u dziecka, które zaczyna wierzyć, że musi zasłużyć na miłość i akceptację matki.

Co powoduje, że matki nadmiernie krytykują córki?

Nadmierna krytyka matek wobec córek często ma swoje korzenie w skomplikowanej sieci emocji, doświadczeń i przekonań. Jednym z głównych powodów jest przenoszenie własnych niespełnionych ambicji. Matki, które w młodości zmagały się z niską samooceną lub poczuciem porażki, mogą nieświadomie wymagać od córek, by te spełniły oczekiwania.

Innym czynnikiem jest lęk przed oceną społeczną. Może to wynikać z presji społecznej lub rodzinnej, która wymaga od kobiet bycia nieskazitelnymi w każdej roli. Krytykowanie córek za wygląd, zachowanie czy wybory życiowe może być próbą ochrony ich przed negatywnymi opiniami otoczenia.

Ważnym aspektem jest również brak umiejętności emocjonalnych. Matki, które same nie doświadczyły ciepła, akceptacji czy wsparcia w swoim dzieciństwie, mogą nie wiedzieć, jak przekazywać te wartości swoim córkom.

Nie można także zapominać o wpływie patriarchalnych wzorców wychowania. W społeczeństwach, w których kobiety są szczególnie obciążone wymaganiami, matki mogą czuć obowiązek „przygotowania” swoich córek na trudności życia. Nadmierna krytyka bywa wtedy postrzegana jako sposób hartowania charakteru lub zmuszania do większego wysiłku.

Do czego może doprowadzić nadmierna krytyka wobec córki?

Córka, która dorasta w atmosferze nieustannych uwag, często postrzega siebie jako niewystarczającą i niegodną akceptacji. Krytyczne słowa matki przekształcają się w wewnętrzny głos, który wpływa na jej decyzje i relacje w dorosłym życiu. Jednym z głównych skutków jest niska samoocena. Brak akceptacji ze strony najbliższej osoby sprawia, że córka zaczyna wierzyć, iż zasługuje na krytykę i odrzucenie. 

W dorosłości często zmaga się z brakiem pewności siebie, obawą przed ryzykiem oraz perfekcjonizmem, który staje się próbą zdobycia uznania. 

Krytyka matki wpływa również na relacje międzyludzkie – wiele kobiet unika bliskości z obawy przed oceną lub wchodzi w toksyczne związki, w których partner powiela schematy wyniesione z dzieciństwa.

Długotrwała krytyka może prowadzić do problemów emocjonalnych, takich jak lęk, depresja czy chroniczne poczucie winy. Niektóre kobiety rozwijają zaburzenia odżywiania lub kompulsywne zachowania, próbując kontrolować swój wizerunek. W dorosłym życiu często pragną miłości i akceptacji, lecz nie potrafią ich przyjąć, wierząc, że na nie nie zasługują.

Relacja z krytyczną matką pozostawia trwały ślad, ale świadoma praca nad sobą i terapia mogą pomóc przerwać ten schemat, odbudować samoocenę i nauczyć zdrowych relacji.

Przeczytaj także: Nadmiernie kontrolujący rodzice, jak to wpływa na dziecko

Inne polecane artykuły:

Psychoterapia

Czym różni się psychologia od psychoterapii?

Choć psychologia i psychoterapia zajmują się zdrowiem psychicznym, to między tymi dziedzinami istnieją istotne różnice. Pojęcia te bywają często używane zamiennie, co może prowadzić do nieporozumień. W rzeczywistości różnice między psychologiem, psychoterapeutą a psychiatrą dotyczą zarówno ich wykształcenia,…

więcej

Psychologia

Kiedy iść z dzieckiem do psychologa?

Wychowanie dziecka to nie tylko radość z jego rozwoju, ale także chwile niepewności i wyzwań. Rodzice często zastanawiają się, czy ich dziecko radzi sobie emocjonalnie i psychicznie, a także, kiedy jest odpowiedni moment na skonsultowanie się z psychologiem….

więcej
error: Kopiowanie bez zgody autora zabronione!!