Ćwiczenia fizyczne są znane głównie z korzyści dla zdrowia fizycznego. Jednak coraz częściej uznawane są za potężne narzędzie wspierające zdrowie psychiczne. Badania pokazują, że regularna aktywność może działać przeciwdepresyjnie, pomagając w redukcji objawów depresji i wspierając profilaktykę jej nawrotów.
Czym jest depresja i dlaczego nawroty są częstym problemem?
Depresja to poważne zaburzenie psychiczne, które objawia się przewlekłym smutkiem, brakiem energii, utratą zainteresowania codziennymi aktywnościami oraz obniżonym poczuciem własnej wartości. Choroba znacząco wpływa na sposób myślenia, odczuwania i funkcjonowania, często utrudniając codzienne życie i relacje z innymi.
Nawet jeśli uda się pokonać depresję, ryzyko nawrotów pozostaje wysokie. Wiele osób po zakończeniu terapii doświadcza kolejnych epizodów depresyjnych, które mogą być wywołane przez stres, sytuacje życiowe lub brak kontynuacji leczenia. Dlatego depresja wymaga nie tylko skutecznego leczenia, ale również długoterminowej profilaktyki i wsparcia.
Jak aktywność fizyczna wpływa na zdrowie psychiczne?
Aktywność fizyczna ma udowodnione działanie terapeutyczne w leczeniu i profilaktyce depresji, co potwierdzają liczne badania oraz opinie psychiatrów i psychoterapeutów, takich jak Alexander Lowen. Ten amerykański psychiatra i psychoterapeuta podkreślał, że ciało i umysł są ze sobą ściśle powiązane, a napięcia fizyczne wynikające z nieprzepracowanych emocji mogą wpływać na zdrowie psychiczne. Ruch pomaga uwolnić z ciała te napięcia, co przynosi ulgę zarówno fizyczną, jak i emocjonalną.
Alexander Lowen, w swojej książce „Depresja i ciało”, podkreślił jak duże znaczenie ma aktywność fizyczna w kontekście depresji. Aktywność fizyczna, szczególnie ta angażująca całe ciało, jest według Lowena nie tylko sposobem na poprawę nastroju, ale także kluczem do odblokowania tłumionych emocji. Przez ruch i pracę z ciałem osoba z depresją może odzyskać kontakt ze swoimi uczuciami, co jest niezbędnym krokiem w procesie zdrowienia.
Aktywność fizyczna:
- stymuluje produkcję serotoniny, dopaminy i endorfin – substancji chemicznych w mózgu, które poprawiają nastrój i działają przeciwdepresyjnie,
- pomaga w regulacji rytmów dobowych, co prowadzi do lepszego snu,
- buduje poczucie sprawczości i wzmacnia pewność siebie,
- wspiera neuroplastyczność mózgu, poprawiając koncentrację, pamięć i zdolność do podejmowania decyzji,
- pozwala na rozładowanie napięcia mięśniowego.
Rola aktywności fizycznej w zapobieganiu nawrotom depresji
Wiele innych badań także potwierdza wagę regularnego ruchu. Dla przykładu badania opublikowane w „JAMA Psychiatry” potwierdzają, że regularna aktywność fizyczna skutecznie zmniejsza ryzyko depresji. Ćwiczenie 3 razy w tygodniu obniża to ryzyko o 19 proc., a każda dodatkowa sesja w tygodniu redukuje je o kolejne 6 proc. Oznacza to, że nawet niewielka ilość ruchu może mieć istotny wpływ na poprawę zdrowia psychicznego i ochronę przed nawrotami choroby.
W kontekście nawrotów depresji aktywność fizyczna działa stabilizująco, pomagając w utrzymaniu równowagi psychicznej i redukując stres, który często jest jednym z głównych czynników wyzwalających epizody depresyjne.
Regularne ćwiczenia wprowadzają również strukturę do codziennego życia, co może być kluczowe dla osób, które zmagają się z trudnościami w organizacji dnia i utrzymaniu zdrowych nawyków.
Rodzaje aktywności fizycznej skuteczne w profilaktyce depresji
W profilaktyce depresji skuteczne są różnorodne formy aktywności fizycznej. Powinny być jednak dostosowane do możliwości i preferencji osoby. Mogą to być np. ćwiczenia aerobowe, takie jak bieganie, pływanie czy szybkie marsze, które poprawiają wydolność organizmu, zwiększają produkcję endorfin i redukują stres.
Sprawdzi się też trening siłowy, np. z ciężarami lub własnym ciałem, który pomaga budować poczucie sprawczości i pewności siebie. Praktyki relaksacyjne, takie jak joga czy tai chi, łączą ruch z koncentracją i redukcją napięcia.
Aktywność na świeżym powietrzu, w tym spacery w naturze czy wędrówki, dostarczą dodatkowej korzyści w postaci kontaktu z przyrodą, co wpłynie kojąco na psychikę. Sporty zespołowe i taniec wspierają interakcje społeczne, przeciwdziałając izolacji, która często towarzyszy depresji.
Każda regularna aktywność fizyczna działa korzystnie na zdrowie psychiczne. Należy jednak pamiętać, że w profilaktyce depresji, nie jest jedynym elementem dbania o zdrowie psychiczne. Równie ważne są inne aspekty stylu życia, które wspierają równowagę emocjonalną i redukują ryzyko depresji. Są to m.in. zdrowa dieta, odpowiednia ilość snu, zarządzanie stresem, wsparcie społeczne, rozmowy z bliskimi i budowanie więzi.
