Szkoła psychodynamiczna

Terapia psychodynamiczna jest jednym z głównych nurtów psychologii, który koncentruje się na wewnętrznych, często nieuświadomionych siłach oddziałujących na osobowość człowieka. W podejściu tym zakłada się, że wiele problemów psychologicznych wynika z konfliktów pomiędzy różnymi częściami osobowości, które mają sprzeczne cele i pragnienia. Te wewnętrzne konflikty mogą prowadzić do lęku, poczucia dyskomfortu i innych negatywnych objawów.

Podejście psychodynamiczne zapoczątkował Zygmunt Freud, który jako pierwszy wprowadził do psychologii pojęcie nieświadomości i zbudował wokół niego teorię osobowości. Freud stworzył oryginalną metodę terapeutyczną, która polegała na analizie myśli, snów i zachowań pacjenta w celu dotarcia do ukrytych konfliktów. Jego myśl kontynuowali i rozwijali inni psychologowie, często modyfikując pierwotne koncepcje. Na przykład Carl Gustav Jung rozwinął ideę nieświadomości, wprowadzając pojęcie nieświadomości zbiorowej – wspólnej dla wszystkich ludzi. Alfred Adler zmniejszył wagę potrzeb seksualnych, kładąc nacisk na potrzebę wyrażania siebie i wpływania na otoczenie, a Karen Horney uznała, że źródłem lęku jest frustracja w realizacji potrzeb społecznych.

Współczesne podejście psychodynamiczne różni się w pewnych aspektach od pierwotnej teorii Freuda, kładąc większy nacisk na społeczne aspekty życia człowieka i szersze spojrzenie na jego rozwój osobowości. Terapeuci psychodynamiczni współcześnie badają zarówno nieświadome konflikty, jak i wpływ relacji społecznych, pomagając pacjentom zrozumieć i przezwyciężyć trudności emocjonalne.

Struktura osobowości: Id, Ego i Superego

W psychodynamicznej teorii osobowości człowieka wyróżnia się trzy główne elementy: id, ego i superego, które wzajemnie na siebie oddziałują i wpływają na zachowanie jednostki.

Id

Id to część osobowości całkowicie nieświadoma i pierwotna, zorientowana na zaspokajanie podstawowych potrzeb i pragnień. Działa na zasadzie „zasady przyjemności”, która oznacza, że dąży ono do maksymalizowania przyjemności i unikania bólu bez względu na konsekwencje. Id obejmuje nasze instynktowne impulsy, takie jak głód, agresja i potrzeby seksualne.

Ego

Ego reprezentuje świadomą część psychiki i jest odpowiedzialne za hamowanie impulsów id, starając się zapewnić zaspokojenie potrzeb w sposób realistyczny i akceptowalny społecznie. Ego balansuje pomiędzy popędami id a normami narzucanymi przez superego, dbając o długofalowe korzyści i unikając potencjalnych negatywnych skutków poddania się impulsywnym pragnieniom. Chociaż ego ma świadomość rzeczywistości, korzysta także z mechanizmów obronnych – takich jak zaprzeczenie, projekcja czy sublimacja – aby chronić siebie przed wewnętrznymi i zewnętrznymi konfliktami.

Superego

Superego pełni funkcję „sumienia” jednostki i cenzuruje impulsy id, dążąc do perfekcji i utrzymywania zachowań zgodnych z normami społecznymi. Jest źródłem standardów moralnych i zasad, które pomagają odróżnić dobre od złego. Superego działa w opozycji do id, kierując się ideałami akceptowanymi przez społeczeństwo i stawiając jednostce wysokie wymagania.

Wzajemna dynamika tych trzech elementów osobowości kształtuje zachowanie człowieka, jego podejście do problemów i sposób reagowania na trudne sytuacje. Konflikty między id, ego i superego mogą prowadzić do napięcia psychicznego, co jest często przedmiotem pracy terapeutycznej w nurcie psychodynamicznym.

Czym charakteryzuje się psychoterapia psychodynamiczna?

Psychoterapia psychodynamiczna opiera się głównie na relacji terapeutycznej oraz dialogu terapeutycznym, który pomaga pacjentowi odkryć i zrozumieć jego wewnętrzną rzeczywistość oraz sposób, w jaki postrzega otaczający świat. Relacja z terapeutą jest kluczowym narzędziem tej terapii, umożliwiając pacjentowi przepracowanie doświadczeń oraz lepsze poznanie swoich emocji, motywacji i schematów myślenia.

Podstawowym narzędziem terapii psychodynamicznej jest rozmowa. Terapeuta poprzez rozmowę i zadawanie odpowiednich pytań pomaga pacjentowi spojrzeć na dotychczasowe doświadczenia z nowej perspektywy. Taka refleksja pozwala pacjentowi na głębsze zrozumienie swoich problemów i znalezienie skuteczniejszych sposobów radzenia sobie z nimi.

W jakich przypadkach warto skorzystać z terapii psychodynamicznej?

Terapia psychodynamiczna jest stosowana w leczeniu wielu zaburzeń psychicznych i problemów emocjonalnych. Najczęściej pomocna okazuje się dla osób zmagających się z:

• zaburzeniami nastroju,
• zaburzeniami odżywiania,
• zaburzeniami lękowymi,
• zaburzeniami osobowości,
• zaburzeniem stresowym pourazowym (PTSD),
• trudnościami w relacjach międzyludzkich.

Terapia ta pozwala pacjentom na głębszą refleksję nad ich życiem i rozpoznanie ukrytych konfliktów wewnętrznych, które mogą wpływać na ich samopoczucie oraz relacje z innymi.

Terapia psychodynamiczna: jak przebiega?

Współczesne sesje w terapii psychodynamicznej odbywają się w formie rozmowy „twarzą w twarz”. Pacjent jest zachęcany do otwartego dzielenia się swoimi myślami, fantazjami i skojarzeniami, co może obejmować także treści budzące wstyd. Terapeuta dostosowuje swoje podejście do potrzeb pacjenta, podążając za dynamiką jego przeżyć i wspólnie z nim poszukując nowego rozumienia trudności. Rolą terapeuty nie jest doradzanie, ale tworzenie bezpiecznej przestrzeni, w której pacjent może odkrywać swoje wewnętrzne konflikty.

Kluczowym elementem terapii jest mechanizm przeniesienia – proces, w którym pacjent zaczyna przenosić na terapeutę uczucia, które w przeszłości kierował do ważnych osób. Przeżycie tych emocji w obecności terapeuty umożliwia pacjentowi przetworzenie ich w sposób zdrowy i stanowi podstawę do zmian w jego osobowości oraz funkcjonowaniu.

Terapia psychodynamiczna: jak długo trwa?

Czas trwania terapii psychodynamicznej jest indywidualny i zależy od natury problemów pacjenta, jego gotowości do pracy nad sobą oraz tempa pojawiania się efektów terapeutycznych. Niektóre problemy wymagają dłuższego procesu terapeutycznego, podczas gdy inne mogą zostać złagodzone szybciej. Kluczowa jest otwartość i szczerość pacjenta, co pozwala na głębsze i skuteczniejsze przepracowanie trudności.

Terapia psychodynamiczna: jakie przynosi efekty?

Efekty terapii psychodynamicznej mogą obejmować:

• Złagodzenie objawów związanych z problemami emocjonalnymi,
• Zwiększenie zasobów psychologicznych, takich jak:
  • lepsza komunikacja interpersonalna,
  • zdolność do budowania satysfakcjonujących relacji,
  • wzrost pewności siebie,
  • lepsze radzenie sobie z codziennymi trudnościami,
  • pogłębiona samoświadomość.

Psychoterapia psychodynamiczna przynosi nie tylko ulgę w objawach, ale także wspiera trwały rozwój osobowości, pomagając pacjentom budować pełniejsze i bardziej satysfakcjonujące życie.

Sprawdź także inne terapie psychologiczne: Rodzaje terapii